จากบทเพลง..สู่การคิด

เพลง..สู่การคิด

1.บางระจัน (เอม-อรุณวรรณ)

เกิดมาเยี่ยงชาวบางระจัน จิตใจเรานั้นยึดมั่นในศักดิ์ศรี
บนแผ่นดินที่เชิดชู เราอยู่ดังน้องและพี่   เราสามัคคีเรื่อยมา
เกิดมาเยี่ยงชาวบางระจัน จงอย่ามาหยันว่านั่นเพียงชาวนา
มีจอบและเสียมในมือ ใจคือนักรบคนกล้า   ถึงเวลาเราสู้ขาดใจ

   * หนึ่งชีวี.....ขอพลีเพื่อแผ่นดิน    หนึ่งดวงใจถวิลแต่เพียงเธอ
     เมื่อมีภัยรุกราน จะต้านทานเสมอ ขอเธอจงอย่าหวั่นไหว
     หนึ่งชีวี....ขอสู้จนชีพวาย      หนึ่งใจหมายเพียงให้ชาติเป็นไท
     ตอบแทนคุณผืนดิน แม้สิ้นลมหายใจ วีรกรรมจะจารึกไว้ ให้จดจำไม่ลืม

1.เพลงนี้ถ่ายทอดถึงความรู้สึกใด

2.เนื้อเพลงระบุถึงบุคคลกลุ่มใด บุคคลกลุ่มนั้นอยู่ในช่วงเหตุการณ์ใดและสมัยใดของประเทศไทย

3.กลุ่มบุคคลในเนื้อเพลงประกอบอาชีพใดและมีอุปนิสัยอย่างไร

4.เนื้อเพลงท่อนใดที่แสดงให้เห็นถึงความรักชาติไทยยิ่งชีพ

5.เนื้อเพลงท่อนใดที่แสดงถึงการปลอบโยนคนรักเมื่อมีสงครามหรือภัยอันตราย

6.อุปกรณ์การทำการเกษตรในเนื้อเพลงมีอะไรบ้าง

7.หนึ่งดวงใจถวิลแต่เพียงเธอ คำว่า"ถวิล"ในเนื้อเพลงมีความหมายว่าอย่างไร

8.เนื้อเพลงท่อนที่ชอบที่สุดคือท่อนใดและเพราะเหตุใด

***************************************************************************

2.เพลงหนอนผีเสื้อ (มีมี่-นภาลัย)

เป็นแค่หนอนไร้ค่า  ที่หลงลืมตาเกิดมาท่ามกลางดอกไม้
ร่างกายผอมบาง ดมกลิ่นหอมเย้ายวน  หลากสีชี้ชวนให้หลง รักไม่ลาร้าง
หลงรักเจ้าช่อดอกไม้ทั้งใจ  ต่อให้หิวก็ฝืนก็ทน
จะยอมไม่กลืนไม่กินดอกใบ  ให้เจ้าดอกไม้ระคาย

แค่ใช้น้ำค้างเพื่อพอประทัง  ตายังมองชื่นชมแค่เพียงดอกไม้
ไม่เคยคิดมองตัวเอง  จนชีวิตเจ้าหนอนก็ตายลงไป

ยอมทำไปแม้ไม่มีใครจะมองเห็น  หล่นร่วงลงไปทอดกายเป็นปุ๋ยดิน

โอ้เจ้าหนอนผีเสื้อ ไม่เหลือเวลาตามฝัน  ไม่ทันได้เติบโต ไม่ทันโผบิน
แล้วความรักของมัน  จะทิ้งเรื่องราวอะไรให้ใครได้ยิน
รักที่สร้างสรรค์ไม่ทำร้ายใคร  ต่อให้หิวก็ฝืนก็ทน

จะยอมไม่กลืนไม่กินดอกใบ  ให้เจ้าดอกไม้ระคาย

แค่ใช้น้ำค้างเพื่อพอประทัง  ตายังมองชื่นชมแค่เพียงดอกไม้

ไม่เคยคิดมองตัวเอง  จนชีวิตเจ้าหนอนก็ตายลงไป

ยอมทำไปแม้ไม่มีใครจะมองเห็น  หล่นร่วงลงไปทอดกายเป็นปุ๋ยดิน

แค่ใช้น้ำค้างเพื่อพอประทัง  ตายังมองชื่นชมแค่เพียงดอกไม้
ไม่เคยคิดมองตัวเอง  จนชีวิตเจ้าหนอนก็ตายลงไป

ยอมทำไปแม้ไม่มีใครจะมองเห็น  แต่ดอกไม้ยังคงงดงามเพราะปุ๋ยดิน

1.คำที่สะกดด้วยมาตราตัวสะกดแม่กง มีกี่คำไม่นับคำซ้ำมีคำใดบ้าง

2.สถานการณ์เกิดขึ้นที่ใดและใครจะเป็นเจ้าของสถานที่ในอนาคต

3.ในเนื้อเพลงฝ่ายชายเปรียบตัวเองเป็นตัวอะไรและเปรียบฝ่ายหญิงเป็นอะไร

4.ในท่อนกลาง(ท่อนHook) ให้ความรู้สึกในด้านใดพร้อมอธิบายมาพอสังเขป

5.นักเรียนคิดอย่างไรกับคำว่า"รักที่สร้างสรรค์ไม่ทำร้ายใคร"เปรียบเทียบกับรักที่มีในชีวิตจริงอย่างไร

6. หนอนไม่ยอมบอกกับฟ้าว่าเป็นคนไปส่งโรงพยาบาลและหาสร้อยให้เปรียบกับการทำดีแบบใด

7. ในทางเกษตรหนอนผีเสื้อมีประโยชน์หรือไม่เพราะเหตุใด

8. คำพูดมีอิทธิพลต่อชีวิตคน"ไอ้ปัญญาอ่อน"ถือเป็นคำพูดที่ไม่ควรพูดนักเรียนสามารถนำเรื่องราวที่ได้เห็นมาเป็นบทเรียนและปรับใช้ในชีวิตได้อย่างไร
*******************

3.เพลงวงโคจร (บู๋บี๋-กฤษณา)

โลกอาจดูง่ายดาย กับบางคนกับบางความคิด
แต่บางครั้งในช่วงชีวิต อาจไม่เหมือนดั่งที่หวังไว้ก่อน
บางคนถอนหายใจ และบางคนระบายเป็นคำกลอน
บางคนเฝ้าขอพร ให้กับตัวเขาเอง *

ฉันอาจยังต้องเรียนรู้ ทุกข์สุขที่ถูกเตรียมไว้
ถึงเวลาตอบโจทย์นั้น จะเปิดรับหรือเอาแต่ร่ำร้อง **
ถึงเวลานิทรา อาทิตย์ลาลับไป ยังเคลื่อนไหว
ไปตามทำนอง และเตรียมพร้อมรับวันที่หมุนไป
เช้าตื่นขึ้นมาลืมตา อาทิตย์ยังขึ้นมาใหม่
จะร้ายจะดีอย่างไร ก็ชีวิต โลกอาจดูเปลี่ยนไป
เมื่อได้คิด เมื่อได้หยุดมอง สุดท้ายคนที่เสกพร
ที่จริงแท้คงไม่พ้นตัวเรา หากลองค้นหาดู
อาจเป็นเศษเส้นผมบังภูเขา สุขหรือแสนเศร้า ก็พร้อมจะเป็นไป

1. เราสามารถนำข้อคิดที่ได้จากเพลงวงโคจรไปใช้ในด้านใดบ้าง? 

2. คำว่านิทราที่อยู่ในเนื้อเพลงวงโคจรหมายถึงอะไร?

3. เพลงวงโคจรนี้สื่อความหมายว่าอย่างไร?

4. เศษเส้นผมบังภูเขาในเนื้อเพลงวงโคจรนี้หมายถึงอะไร?

5. เมื่อฟังเพลงวงโคจรแล้ว ชอบท่อนไหนในเพลงมากที่สุด เพราะเหตุใด

6. เพลงนี้ใช้ภาษาอะไรในการสื่อบทเพลง?

7. จากเนื้อเพลงที่ว่า ฉันอาจยังต้องเรียนรู้ ทุกข์สุขที่ถูกเตรียมไว้ ถึงเวลาตอบโจทย์นั้นจะเปิดรับหรือเอาแต่ร่ำร้อง สรุปได้ว่าอย่างไร?

8. ได้ข้อคิดจากการฟังเพลงวงโคจรอย่างไรบ้าง?
********************** 

4.เพลงงัดถั่งงัด (ลูกตาล-จิตรลดาวัลย์)

ดวงตะวันส่องแสงแยงตาอ้ายแต่เช้า

อ้ายโลดคิดฮอดเจ้าสุเช้าสุแลง

จักว่าเป็นจั่งได๋อยากกินแต่หน่อไม้

เอามาต้มมาหมกมาซุบมาแกง

กะอยากสิชวนเจ้าไปลงท่งลงท่า

ตื่นละไปละหนาคำแพง

อย่าลืมเด้อกะตร้าเสียมน้อยไว้ก่นไว้แทง

บางนอนแหนงมันอาจสิเกิดอยู่แล๊ด

งัดถั่งงัดถั่งงัดถั่งงัด

เอ้า! งัดถั่งงัดถั่งงัดถั่งงัด

งัดถั่งงัดถั่งงัดถั่งงัด ๆๆ

กะย้อนว่าฮักเจ้าแฮงสิให้แสดงจั่งได๋

ที่อ้ายชวนไปหาหน่อไม้กะพอได้ใกล้ได้แยง

ฮักเจ้าบ่มีไผถ่อหน้าบ่หล่อแต่ฮักหลาย

คั่นเจ้าบ่มีทางไป ไปหาหน่อไม้นำอ้ายแหน่

เด้อคำแพง

กะอยากสิชวนเจ้าไปลงท่งลงท่า

ตื่นละไปละหนาคำแพง

อย่าลืมเด้อกะตร้าเสียมน้อยไว้ก่นไว้แทง

บางนอนแหนงมันอาจสิเกิดอยู่แล๊ด

งัดถั่งงัดถั่งงัดถั่งงัด…

1. เพลงงัดถั่งงัด น่าจะอยู่ในภูมิภาคใดของประเทศไทย จังหวัดใด

2.เพลงนี้ถ่ายทอดถึงความรู้สึกใด

3.เพลงนี้มีภาษาอีสานทั้งหมดกี่คำ

4. เนื้อเพลงที่ชอบที่สุดคือท่อนใดและเพราะเหตุใด

5. งัดถั่งงัด มีความหมายว่าอย่างไร

6. บุคคลใดในเนื้อเพลงเป็นคนงัดหน่อไม้

7. เนื้อเพลงท่อนที่1และ2มีความหมายว่าอย่างไร

8. นักแสดงที่อยู่ในเพลงมีอาชีพทำอะไร 

******************** 

5.เพลง ใจช้ำที่คำชะโนด (ธีร์-รัฐธีร์)

คำชะโนดเกาะสวรรค์
เราเคยเที่ยวงานวันบวงสรวงนาคา
ปู่ศรีสุทโธย่าศรีปทุมมา
ใต้ต้นชะโนดพี่ให้คำมั่นสัญญา
วันนี้หลบหน้าไปจู๋จี๋กับใคร
วันนี้หลบหน้าไปจู๋จี๋กับใคร

บ่าวหนองคายใจหลอกลวง
มางานบวงสรวงปีนี้ควงแฟนคนใหม่
น้องยืนซึมจนแทบจะลืมหายใจ
มิน่าล่ะโทรไปบ่รับสาย
กดไลน์โทรไป ไลน์ก็บล็อคออกจากแฟน
กดไลน์โทรไป ไลน์ก็บล็อคออกจากแฟน

จุกแน่น จุกแน่น แค่นจ่อหล่ออยู่หว่างอก
คือจังตกต้นชะโนด
เขาเคลียคลอกันหวานหยด หมดฮักเฮาแล้วบ่จ่ง
เหงาซงหล่งน้ำตาย้อยลงป๊อก ป๊อก
ออกอาการช็อคเหมือนโดนหมัดน๊อคเข้าปลายคาง
ทรุดลงนั่ง รักพังทลาย

มองยิ่งช้ำตามไปดู
เดินควงคู่เขาเคล้าคลอแทนน้อง
จับมือกันตีดังลั่นเสียงฆ้อง
จู๋จี๋กันไม่อายไทบ้านเขามอง
ไหว้รอยนาคาส่งสายตายิ้มย่อง
เริงร่าประคอง ไปชมป่องพญานาค
ชมป่องพญานาค ไปชมป่องพญานาค

ฮักล่ม ฮักล่ม คือจมลงบาดาลแล้ว
แนวคอคนใจบ่แน เจ็บทรวงในใจคักแท้
คักแท้…

1.สถานที่ตั้งในบทเพลงใจช้ำที่คำชะโนด จัดอยู่ในภูมิภาคใด? จังหวัดอะไร? อำเภออะไร? (ทักษะการสำรวจค้นหา)

2.สถานที่ในบทเพลงใจช้ำที่คำชะโนด เกี่ยวข้องกับความเชื่อสิ่งใด? (ทักษะการเชื่อมโยง)

3.บทเพลงใจช้ำที่คำชะโนด มีเนื้อหาอย่างไร? (ทักษะการตีความ)

4.ลักษณะนิสัยของชายในบทเพลงใจช้ำที่คำชะโนด มีลักษณะนิสัยอย่างไร? การกระทำของชายในบทเพลงนี้ดีหรือไม่? เพราะอะไร? (ทักษะการคัดแยก,ทักษะการให้เหตุผล)

5.คำใดในบทเพลงใจช้ำที่คำชะโนด ที่สะกดไม่ตรงตามมาตราจงยกตัวอย่างมา 5 คำ (ทักษะการสังเกต,ทักษะการสำรวจค้นหา)

6.จงยกตัวอย่างประโยคที่แสดงการใช้อุปมาโวหารในบทเพลงใจช้ำที่คำชะโนด? พร้อมทั้งขีดเส้นใต้คำที่แสดงถึงการอุปมาโวหารให้ถูกต้อง? (ทักษะการสังเกต,ทักษะการสำรวจค้นหา)

7.จงยกตัวอย่างประโยคที่แสดงการใช้พรรณนาโวหารในบทเพลงใจช้ำที่คำชะโนด? พร้อมทั้งขีดเส้นใต้คำที่แสดงถึงการพรรณนาโวหารให้ถูกต้อง? (ทักษะการสังเกต,ทักษะการสำรวจค้นหา)

8.ประโยคใดในบทเพลงใจช้ำที่คำชะโนด ที่มีการใช้คำทับศัพท์? พร้อมทั้งขีดเส้นใต้คำที่มีการทับศัพท์ให้ถูกต้อง? (ทักษะการสังเกต,ทักษะการสำรวจค้นหา)  
*****************************

6. เพลง ออเจ้าเอย..(อ้อม-กฤษณา)

ออเจ้าเอย เคยรู้หรือไม่
ตรงนี้ยังมีใคร ฤทัยห่วงหา

ออเจ้าเอย งามประกายนภา
ขอมองไม่ยอมนิทรา ขอชื่นตาให้พี่ชื่นใจ

กลัวฉันกลัวว่าจันทร์จะลาจากฟ้าไกล
กลัวฉันกลัวว่าใจจะขาดเมื่อร้างลา
กลัวฉันกลัวออเจ้าจะไกลไม่เห็นหน้า
กลัวชะตาจะมาพรากเรา

เพียงลับตากระวนกระวายและร้อนรน
เพียงมืดมนพี่จะทานทนได้รึเปล่า
เพียงยิ้มมาหัวใจเบิกบานคลายทุกข์เศร้า
เราหนอเรา คะนึงถึงออเจ้าเอย

กลัวฉันกลัวว่าจันทร์จะลาจากฟ้าไกล
กลัวฉันกลัวว่าใจจะขาดเมื่อร้างลา…

1. คำว่าออเจ้าในเนื้อเพลงหมายความว่าอะไร

2. ในเนื้อเพลงมีคำไทยโบราณกี่คำ อะไรบ้าง

3. เพลงออเจ้าเอยเป็นเพลงประกอบละครเรื่องอะไร

4. เหตุการณ์ในเนื้อเพลงเกิดขึ้นเมื่อใด

5. ในเนื้อเพลงเปรียบเทียบความงามของผู้หญิงกับอะไร

6. ชอบเนื้อเพลงท่อนไหนมากที่สุด เพราะอะไร

7. เนื้อเพลงต้องการสื่อถึงอะไร

8. มีความรู้สึกอย่างไรเมื่อได้ฟังเพลงนี้
*********************** 

7.เพลงคิดถึงฉันไหมเวลาที่เธอ (กุ๊กกิ๊ก-นันท์นภัส)

คิดถึงฉันไหมเวลาที่เธอ ไม่เจอะเจอกันกับฉัน
คิดถึงฉันไหมเวลาที่เธอ เหงาใจ
คิดถึงฉันไหมเวลาที่เธอ ไม่มีใครให้ทะเลาะ
ไปไหนแล้วไม่มีไหล่ให้เกาะ แล้วเธอคิดถึงใคร

ฟ้าร้องทุกครั้งมันส่งเสียงดัง เธอโดดมานั่งตักฉัน
ฉันก็ทุเรศตัวเองเหมือนกัน ที่ปลอบไปขำไป
ฉันรู้ว่าฉันไม่เอาไหนเลย ไม่อบอุ่นได้อย่างนั้น
ฟ้าร้องครั้งนี้ไม่เจอหน้ากัน แล้วเธอคิดถึงใคร

เฮ้... เมื่อเราต้องห่าง ยิ่งเนิ่นนาน อาจลืมกันเลยไม่แน่ใจ

ตอบหน่อยได้ไหม ตอบฉันหน่อย ว่าเธอคิดถึงกัน
ไม่ต้องหวาน ต้องแหววหรอก อยากถามแค่ให้เธอ
ตอบหน่อยได้ไหม ตอบฉันก่อน ว่าเธอคิดถึงฉัน
อย่างที่ฉัน มันคิดถึง คอยเธอกลับมา

เพราะฉันคิดถึงเธออยู่ทุกวัน ตั้งแต่ตื่นนอนแต่เช้า
หันหัวก็หันไปเจอรูปเรา บนหัวนอน
เสียงวิทยุก็คอยเล่นเพลง ที่เธอชอบฟังกี่ครั้ง
ถึงฉันไม่ชอบก็ยังนั่งฟัง เพราะมันคิดถึงเธอ

เฮ้... เมื่อเราต้องห่าง…

1. จากการดู MV เพลงคิดถึงฉันไหมผู้ชายมีอาชีพอะไร

2. นางเอก MV เพลงคิดถึงฉันไหม คือดาราคนไหนพร้อมบอกซื่อจริงชื่อเล่น

3. คิดถึงฉันไหมเวลาที่เธอ ไม่มีใครให้ทะเลาะ อยู่ในเนื้อเพลงท่อนใดบ้าง

4. สรุปใจความสำคัญของเนื้อเพลงท่อนที่3

5. สิ่งที่บ่งบอกถึงสิ่งที่ผู้หญิงกลัวปรากฏอยู่ในเนื้อเพลงท่อนใด สิ่งที่กลัวคืออะไร

6. นิสัยของผู้ชาย มีนิสัยอย่างไร

7. เพลงคิดถึงฉันไหมเวลาที่เธอ... สื่อถึงเหตุการณ์อะไร

8. ได้ข้อคิดอะไรบ้างจากเพลงคิดถึงฉันไหนเวลาที่เธอ... 

*******************************

การสอนอ่าน การคิด และการเล่น

การสอนอ่าน    การคิด    และการเล่น

            การสอนอ่านและการเรียนอ่านของเด็กวัยประถมศึกษานี้มีความสำคัญต่อการพัฒนาความคิด  ลักษณะความคิดของมนุษย์เพื่อจะให้ผู้เรียนรู้จักคิดอย่างเป็นระบบซึ่งจะใช้กิจกรรมเกมเล่นของเด็กเป็นตัวนำไปสู่การคิดอย่างเป็นระบบเพื่อเข้าสู่การเรียนรู้  เราอาจกล่าวได้ว่า ถ้าครูสามารถที่จะเข้าใจและเล็งเห็นคุณค่าของการเล่นทั้ง  6  ประเภทที่สามารถเสริมลักษณะการคิดได้ดีประการหนึ่ง  การเล่นเกมดังกล่าวยังเป็นเครื่องมืออย่างสำคัญในการเรียนอ่าน    ซึ่งเด็กจะใช้การเรียนอ่านได้ทั้ง 3  ทาง  (ตา  หู  สมอง)  ให้เกิดประสิทธิภาพอีกประการหนึ่ง  ทั้งกิจกรรมการเล่นและกิจกรรมทางการอ่าน จะเป็นตัวการสำคัญที่จะช่วยให้เด็กวัยประถมศึกษาได้เรียนรู้ในกลุ่มสาระการเรียนรู้ทั้งปวงที่กำหนดในหลักสูตร  (นอกเหนือจากการพัฒนาการอ่านเป็นการพัฒนาทักษะทางภาษาในตัวของมันเองแล้ว) และยังช่วยให้บังเกิดประสิทธิภาพในการเรียนการสอนทั้งปวงอีกด้วย

               

พัฒนาการคิด 6 ลักษณะ    à    การคิดอย่างเป็นระบบ

 

   กิจกรรมการเล่น 6 ประเภท                                                                               การเรียนรู้

 

กิจกรรมการอ่าน à การอ่านที่มีประสิทธิภาพ  à  ทักษะทางภาษา

(อ่านเป็น)

            จากแผนภูมิแสดงการเรียนการสอนอ่าน การคิด และการเล่นนี้  แสดงให้ครูผู้สอน เข้าใจได้ว่า  กิจกรรมการเล่นของเด็กทั้ง 6 ประเภท  ที่ประกอบด้วยการเล่นปนการเรียนและการเรียนปนเล่น  เป็นกุญแจดอกสำคัญ  2  ทาง

            ทางแรก  สนองการพัฒนาการคิดทั้ง  6  ลักษณะ  ส่วนหนึ่งจะพัฒนาการคิดอย่างเป็นระบบ ð การเรียนรู้โดยไม่รู้ตัว เช่น การที่ให้เด็กเล่นดินเหนียว สนองการคิดจินตนาการ  อันมีการคิดแบบระลึกได้  การคิดแบบเพ้อฝัน และคิดหาเหตุผลที่ได้ปั้นภาพนั้นð การส่งเสริมให้เด็กพูดหรือเล่าถึงผลงานของตนออกมาเป็นการจงใจที่จะคิด  ส่วนถูกหรือผิด   ตรงหรือไม่ตรงประเด็นนี้จะช่วยได้โดยเพื่อนและครูช่วยชี้แนะแก้ไขให้ใช้ความคิดอย่างเป็นระบบ  เป็นการเรียนรู้อย่างดีทางหนึ่ง

            ทางสอง   สนองการเรียนจากการอ่านภาพ  ทายภาพ  ช่วยการอ่าน (ทางตา) ให้อ่านได้  อ่านแล้วรู้เรื่องในสิ่งที่อ่าน หรือฟังการอ่านออกเสียงของเพื่อน แล้วสรุปได้รู้เรื่องว่าเป็นเรื่องอะไร  เกี่ยวกับอะไร  (ในการระลึกประสบการณ์เดิมในการอ่านภาพ  ทางภาพ  คิดแบบจงใจ สรุปเรื่อง)  จะสรุปเรื่องผิดถูกอย่างไร  ครูอาจส่งเสริมให้มีการอ่านออกเสียง (เป็นประโยค)  ฟังการอ่านออกเสียงà ใช้การคิดแบบสมาธิจงใจ  สรุปเรื่องขั้นหนึ่งหรือตอนหนึ่ง  การนำคำศัพท์จากการอ่านมาสู่การแจกลูก  เล่นเกมเสียงเหมือน (เรียนอ่านทางหู)  อ่านแบบเสียงพาไป  (สนองอารมณ์)  คิดอย่างสมาธิจงใจ  ระลึกประสบการณ์  คิดหาเหตุผลและจินตนาการ à ขยายประสบการณ์ในการอ่านคำได้มาก  และนำคำที่แจกหรือคำในบทเรียนมาสร้างแผนภูมิประสบการณ์เป็นบทอ่านทางสมอง (เรียนอ่านทางสมองของเด็ก)  ต่อเมื่อเรื่องราวของแผนภูมิประสบการณ์ได้รับการปรับปรุง จัดรูปแบบประโยค  จังหวะ  ลีลาได้ดีแล้ว à  ผู้เรียนได้หรือใช้ความคิดอย่างเป็นระบบ  เป็นการเรียนรู้นำไปสู่การอ่านเป็นอีกทางหนึ่ง

            สรุปเรื่อง  การเล่นของเด็กเป็นกุญแจดอกสำคัญไปสู่การเรียนรู้หรือคิดอย่างเป็นระบบ และยังนำไปสู่การเรียนอ่านให้อ่านเป็น  โดยยกตัวอย่างให้เห็นขั้นตอนย่อ ๆ ของการใช้กิจกรรมเกมเล่นทั้งการคิดและการอ่าน  (ได้กล่าวย้ำไว้แล้วว่า การเล่นของเด็กและลักษณะการคือ  ไม่สามารถแยกจากกันได้โดยเด็ดขาด  ทั้ง 2 แนวทางแห่งการเล่นของเด็กเป็นทางนำไปสู่การอ่านเป็น  ซึ่งเป็นจุดสูงสุดของการอ่านที่จะใช้เป็นกิจกรรมสำคัญในการเรียนรู้ทั้งทางวิชาการและการปฏิบัติตนต่อสภาพแวดล้อมทั้งปวง  ทั้งนี้ย่อมเป็นการชี้นำและแนะแนวทางแห่งการจัดการเรียนการสอนแก่  ครูผู้สอนผู้เข้าใจที่จะใช้การเล่นของเด็กช่วยในการสอนอ่าน  แล้วนำไปสู่การเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพอย่างมั่นใจ)

คิดเป็นกับอ่านเป็น

            ในส่วนแรกได้กล่าวถึงลักษณะของคนคิดเป็นไว้แล้ว จะเห็นว่าการคิดเป็นนั้นต้องผ่านกระบวนการเรียนรู้หรือความคิดที่เป็นระบบ  ดังจะเห็นได้จากทั้ง 6 ประการแห่งลักษณะ การคิด  เช่น  การคิดเป็น  เป็นผลหลอมรวมประสบการณ์ในการแก้ปัญหา  ผู้นั้นจะต้องระลึกถึงประสบการณ์ในการแก้ปัญหาในกรณีเดียวกันมาแล้วคงจะเป็นปัญหาใกล้เคียงหรือใช้เครื่องมือแบบเดียวกันหรือการคิดที่วางแนวป้องกันภัยหรืออันตรายต่าง ๆ  ต้องคิดทบทวนถึงสาเหตุแห่งภัยแม้จะต่างสถานที่ก็อาจดัดแปลงตามสถานการณ์นั้นได้เป็นต้น

            ฉะนั้น  การคิดเป็นจำเป็นต้องได้รับการฝึกการทดลองในห้องเรียนในด้านการเล่นการใช้ภาษา หรือกิจกรรมอื่น ๆ ที่จะต้องสนองลักษณะความคิด ตามที่กล่าวไว้แล้วว่าลักษณะการคิดไม่สามารถจะแยกออกจากกันได้โดยเด็ดขาด  การคิดลักษณะหนึ่งย่อมมีส่วนผูกพันเกี่ยวข้องกันตามที่ยกตัวอย่างไว้

            การอ่านเป็น  เป็นการมุ่งใช้ประโยชน์ของการอ่านในลักษณะต่าง ๆ กัน อาจจำแนกถึงลักษณะและขั้นตอนที่จะฝึกอ่านไปสู่การอ่านเป็น แม้จะจำแนกทั้งลักษณะและขั้นตอนไม่ง่ายนัก  แต่จะเป็นที่จะต้องแยกกล่าวถึงคุณสมบัติของผู้อ่านอย่างคร่าว ๆ ไว้ดังนี้

1.            ขั้นฝึกอ่านเพื่อการอ่านได้  (learning  to  read)  ควรดำเนินการฝึก

1.1          อ่านออกเสียงในการอ่านเรื่องราว  จะต้องอ่านเป็นประโยคและชัดถ้อย

ชัดคำ

                   1.2  อ่านออกเสียงและอ่านในใจแล้วรู้เรื่องที่อ่าน หรือฟังการอ่านเป็นประโยคแล้วรู้เรื่อง สรุปได้ว่าเป็นเรื่องอะไร

                  1.3  อ่านคร่าว ๆ  เพื่อสำรวจ  ค้นหาคำยาก  คำศัพท์ และสิ่งที่น่าสนใจ

                  1.4   อ่านออกเสียงเพื่อทบทวน หรือตรวจสอบผลการอ่าน หาแหล่งคำตอบ 

และข้อเท็จจริงจากการอ่าน

                 1.5  อ่านในใจเพื่อเลือกเสียงสัมผัส (scanning)  ซึ่งเป็นผลแห่งการแจกลูก (เกมเสียงเหมือนซองเลื่อนคำ  สมุดผสมคำ)  เพื่อการฝึกอ่านคำประพันธ์ร้อยกรองให้ลงจังหวะสัมผัส

2.            ขั้นใช้การอ่านได้ไปเรียนรู้   (learning  to  learn)   

2.1          อ่านด้วยความเข้าใจ สามารถที่จะตอบคำถามจากเรื่องที่อ่านได้ถูกต้อง

2.2          อ่านแล้วจัดลำดับเหตุการณ์  เหตุผลจากเรื่องที่อ่าน

2.3          อ่านเรื่องราวแล้วถอดโครงเรื่อง  อันเป็นแนวทางไปสู่การเรียงความ

outline)  ย่อเรื่องได้

2.4          อ่านบทความ  ย่อเรื่อง  หรือสรุปสาระสำคัญได้

2.5          อ่าน (ใบงาน)  แล้วปฏิบัติตามขั้นตอน  การประดิษฐ์สิ่งของ  การดำเนิน

การทดลองได้ถูกต้อง

                  2.6  อ่านเพื่อค้นหาความรู้   ข้อเท็จจริง  นำมารายงาน  ใช้ในการบรรยายและอภิปรายได้

                  2.7  อ่านแล้วเลือกชั่งใจ  ตัดสินใจ  ตลอดจนการวิจารณ์ได้ (อ่านอย่างพินิจ)

                  2.8  อ่านแล้วประเมินเรื่องราวที่อ่านได้

                  2.9  อ่านบทประพันธ์แล้วถอดคำประพันธ์โดยใช้การตีความ แปลความได้

ถูกต้อง

3.            ขั้นใช้ทักษะในการอ่านและอ่านเร็ว   (progressive  reading & speed  reading) 

3.1          อ่านหนังสือหลายลักษณะ  หลายรส และอ่านได้เร็ว

3.2          สามารถเลือกตามความต้องการ  ความเพลิดเพลิน  รู้จักใช้เวลาว่างให้เป็น

ประโยชน์  มีนิสัยรักการอ่าน

                  3.3   อ่านแล้วเข้าใจคำคม  คำพังเพย  สุภาษิต  ใช้ยกขึ้นกล่าวอ้างให้เป็นประโยชน์ต่อตนเองและผู้อ่าน

                 3.4   สามารถนำความเข้าใจในข้อ 3.3  มาแต่งเรื่องราวประกอบคำคม คำพังเพย  สุภาษิตให้เห็นจริงได้

            แนวทางสู่การสอนอ่านให้เป็นและขั้นตอนการฝึก  เป็นเพียงแนวทางที่จะต้องฝึก

ไม่จำเป็นต้องฝึกตามลำดับขั้นเสมอไป  อาจสลับขั้นตอนได้  ทั้งนี้เพราะการสอนอ่านนั้นขึ้นอยู่กับลักษณะบทอ่าน  บทเรียนในหนังสือเรียนย่อมมีส่วนในการกำหนดแนวการฝึกอ่าน การใช้ประโยชน์จากการอ่าน  ครูจำเป็นต้องตรวจสอบบทอ่านและวางแผนการสอนก่อนว่าจะฝึกการอ่านแบบใด  เพื่อใช้ประโยชน์ด้านใด  มีความต่อเนื่องกับความรู้ความสามารถหรือพื้นฐานของผู้เรียนได้ดี  เช่น  พื้นฐานจากการเล่นเกมเสียงเหมือน และการอ่านคำแจกลูก นำมาฝึกอ่านแบบ  scanning  เลือกคำลงจังหวะสัมผัสในการอ่านบทประพันธ์ร้อยกรอง    เป็นต้น  ส่วนการอ่านเพื่อค้นคว้ารายงานจะต้องได้รับการฝึกอ่านแบบย่อความและยกตัวอย่างประกอบเพื่อสรุปเป็นแนวคิดความเข้าใจจากการอ่านรายงานให้ได้ความกะทัดรัด เป็นต้น  ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับความชำนาญในการสอนของครูและลักษณะของสิ่งที่อ่านนั่นเอง

            หากพิจารณาความหมายของการอ่านเป็นตามความหมายของการอ่าน เพื่อความเข้าใจอาจแบ่งได้  3  ระยะ  กล่าวคือ

            1.  ระดับแรก หรือระดับต่ำ  หรือขั้นอ่านออก  หมายถึง  การที่ผู้อ่านสามารถอ่านออกเสียงเป็นคำเป็นประโยค  ซึ่งผู้อ่านไม่จำเป็นต้องทราบหรือเข้าใจความหมายหรือแปลความหมายของคำทุกคำ

                  เมื่อเปรียบเทียบความเข้าใจการอ่านขั้นนี้  คือ การอ่านตามตัวอักษร (literal reading)  เป็นการอ่านตรงตามบรรทัดหรือประโยค  “reading  the  lines”  ก็สามารถตอบคำถามได้  ซึ่งหมายถึงการอ่านที่ผู้อ่านใช้ระดับความสามารถในการทำความเข้าใจกับเนื้อหาสาระที่ผู้เขียนเขียนออกมาโดยตรง  เป็นการอ่านที่มุ่งให้ได้ข้อเท็จจริงจากเรื่องที่อ่าน ซึ่งจะสังเกตจากคำถามที่ถามเกี่ยวกับข้อเท็จจริงเป็นใคร  ทำอะไร  ที่ไหน และเมื่อไร  เป็นต้น

            2  ระดับที่สูงขึ้น   หมายถึง  การที่ผู้อ่านสามารถวิเคราะห์หาเหตุผลและสรุปเรื่องที่อ่าน (interpretive  reading)   หรือใช้คำว่า  “reading  between  the  lines”  คือ  การอ่านตีความ  แปลความ หรือถอดความ   ผู้อ่านจะต้องเสาะแสวงหาความหมายที่ซ่อนเร้นอยู่ในข้อความที่ปรากฏอยู่ที่ผู้เขียนไม่ได้กล่าวไว้โดยตรง   ในการนี้ผู้อ่านต้องอาศัยพื้นความรู้ ความสามารถในการอ่านตามตัวอักษร (ระดับแรก)  เพื่อช่วยให้สามารถตีความ  แปลความ วิเคราะห์ และสังเคราะห์สิ่งที่อ่าน  โดยตรวจสอบได้จากการตั้งคำถามแบบตีความ (interpretive  questions)  เช่น  ทำไม  เหตุใด  อย่างไร  ได้แก่  การเปรียบเทียบ กล่าวสรุป จัดลำดับเหตุการณ์  การเข้าใจ  สำนวนภาษา  รวมทั้งการบ่งชี้ถึงอุปนิสัยหรือบุคลิกของตัวละคร  เป็นต้น

            3.  ระดับสูงสุด   คือ การอ่านแบบใช้วิจารณญาณ หรือการอ่านอย่างพินิจ

(critical  reading)  หรือ  “reading  beyond  the  lines”  การอ่านแบบนี้  ผู้อ่านจะต้องใช้ความเป็นพหูสูตที่จะตรวจสอบ  ตัดสินใจ  ประเมินค่าของสิ่งที่อ่านว่าเป็นเรื่องจริง  หรือความคิดเห็น ควรเชื่อหรือไม่  เป็นประโยชน์หรือโทษ  เลือกที่จะปฏิบัติหรือวางแนวการป้องกัน  สามารถประเมินค่าของสิ่งที่อ่าน หรือเรียกว่า  evaluative  reading

           

            การอ่านแบบนี้เรียกว่า อ่านเป็น  นับเป็นขั้นสูงสุดของการอ่านจนสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้อย่างกว้างขวางและลึกซึ้ง  โดยผู้อ่านสามารถที่จะใช้ความรู้ ความสามารถ ประสบการณ์ ในการพิจารณาตัดสินใจ  โดยการตีความ  วิเคราะห์  สังเคราะห์  ประเมินค่า  สามารถใช้ความรู้ที่ได้จากการอ่านไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ดี

            ถ้าจะกล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างการคิดเป็นกับการอ่านเป็นแล้ว  คงจะกล่าวได้ว่าคนโบราณมักพูดเสมอว่า หากประสบปัญหาใด ๆ แล้วต้องตั้งสติ ค่อย ๆ คิดอ่าน คิดกับอ่าน เป็นของคู่กันอย่างแยกกันไม่ออกประการหนึ่ง  อีกประการหนึ่งทั้งการอ่านและการคิดต้องอาศัยการคิดหลายรูปแบบเป็นพื้นฐานในการที่จะตัดสินใจแก้ปัญหา วางแนวป้องกันหรือดำเนินการใด ๆ  ซึ่งกล่าวได้ว่าการคิดอ่านจะต้องเป็นไปอย่างรอบคอบ คิดถึงทางได้ (สำเร็จ)  ทางเสียง (ล้มเหลว)  อันเป็นความรู้สึกนึกคิดหรือความเข้าใจแบบสามัญสำนึกเท่านั้น  เราจำเป็นที่จะต้องทำความเข้าใจความสัมพันธ์ของการคิดเป็นกับการอ่านเป็นให้กระจ่างต่อไป

ความสัมพันธ์ของการอ่านเป็นกับลักษณะการคิดและการคิดเป็นระบบ

การอ่านเป็น (อ่านอย่างพินิจ)	ลักษณะการคิด	การคิดเป็นระบบ
ความรู้ (ประสบการณ์หลายลักษณะ)	จำ ระลึกได้ ทบทวน  เหตุผล ต่อเนื่อง  คิดทบทวนประสบการณ์  ใช้แนวคิด	หลอมรวมประสบการณ์ในการแก้ปัญหา
ความเข้าใจในการอ่าน	ระลึก  ประสบการณ์เดิม ตี แปลความ  คิดอย่างมีสมาธิ  ขบคิดที่จะแก้ปัญหา  ใช้ประสบการณ์ในการที่เคยแก้ปัญหามาแล้ว	ประยุกต์ใช้วิธีการแก้ปัญหา
วิเคราะห์  สังเคราะห์	ใช้การคิดแบบจินตนาการ คาดการณ์ ล่วงหน้า	วางแนวป้องกันภัยอันตราย
ประเมินค่า	คิดแบบเพ้อฝันที่เป็นพื้นฐาน  (รู้ถูกรู้ผิด)  คิดแบบพิจารณา คิดหาเหตุผล เหตุการณ์ที่ผ่านมา  คิดแบบมีสมาธิ จงใจ	รอบคอบในการปฏิบัติ สุขุม  ประณีตในการคิด ปฏิบัติ
การนำไปใช้	คิดแบบมีสมาธิจงใจ ทบทวนประสบการณ์ที่ผ่านมราโดยคิดแบบคาดการณ์ล่วงหน้า	สุขุม  รอบคอบ  ประณีตในการปฏิบัติหรือ แก้ปัญหาคล่องแคล่ว ในการคิด

            อาจกล่าวได้ว่า  การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่าง อ่านเป็นกับคิดเป็นนั้น  แม้ว่าจะแยกการคิดจากกันได้ไม่กระจ่างนัก  เพราะการคิดเป็น  เป็นการคิดที่ถูกจัดระบบไว้ในตัวของมันเอง คือ หลอมรวมการคิด  ประสบการณ์ในการแก้ปัญหา  มีสมาธิจงใจในการค้นคิดถึงต้นเหตุแห่งปัญญา  จึงถูกนำมาใช้ได้หลายลักษณะ  หลายสถานการณ์  สิ่งเหล่านี้เกิดจากการฝึกทักษะทางเชาวน์ปัญญาส่วนหนึ่งที่สามารถสั่งสมไว้  ทั้งนี้สอดคล้องกับความรู้ คือ ประสบการณ์  ซึ่งได้จากการอ่าน  การทำงาน และการทดลอง  ตามที่กล่าวไว้ในบทที่ 1 แล้วนั้น  ความจริงอีกประการหนึ่งที่ต้องยอมรับก็คือ  ไม่มีสถาบันใดที่จะสามารถประสิทธิ์ประสาทวิทยาการทั้งปวงให้สมบูรณ์ทุกด้าน  นอกจากเขาผู้นั้นจะสามารถใช้ทักษะในการอ่านหรืออ่านเป็นมาเพิ่มเติมเสริมต่อตามความสนใจของเขาผู้นั้นได้อย่างสมใจ

            หากจะวิเคราะห์ให้กระจ่างกว่านี้  จำเป็นต้องศึกษารายละเอียดของลักษณะคำถามที่จะใช้ตรวจสอบโดยใช้คำถาม  ความสามารถในการอ่านตั้งแต่อ่านออก อ่านได้ และอ่านเป็น  (critical  reading  หรือ  evaluative  reading)  อาจทดสอบด้วยคำถามประเมิน  เช่น

-                   การแยกข้อเท็จจริงกับความคิดเห็น

-                   การแยกเรื่องที่เป็นจริงกับเพ้อฝัน

-                   การหาเนื้อหาสาระที่เกี่ยวข้องหรือที่ไม่เกี่ยวข้อง

-                   การพิจารณาโฆษณาชวนเชื่อ

-                   การพิจารณาเหตุผลที่ชวนให้เชื่อ

-                   การพิจารณาความเหมาะสมในคุณค่าและยอมรับความคิด

-                   การบ่งชี้ถึงวัตถุประสงค์ของผู้แต่ง

-                   ความสามารถในการแสดงออกและความรู้สึก

เฉพาะการอ่านประเภทนำไปใช้นั้น  ย่อมเป็นการหลอมรวมความรู้ใหม่ที่ประสาน

กับความรู้เดิม  นำไปสู่การปฏิบัติได้ทั้งในด้านความคิด  การกระทำ  และการแก้ปัญหาทั้งปวง